Akdamar kilisesi 915-921 tarihleri arasında Vaspurakan Kralı 1. Gagik tarafından Keşiş Mimar Manuel'e yaptırılmıştır. Kudüs'ten İran'a kaçırılan ve 7. yy'da Van bölgesine getirildiği rivayet edilen Hakiki Haç'ın bir parçasını barındırmak maksadıyla kilisenin yaptırıldığı düşünülmektedir. Dört yapraklı yonca şeklinde haç planında yapılan kilise içten kubbe, dıştan piramidal külahla örtülmüştür. Kilisenin batı ve güneyde olmak üzere iki kapısı vardır. Daha sonraki dönemlerde kiliseye ek olarak 1. Zacharias Şapeli, Jamatun, Çan kulesi ve kiliseden bağımsız Aziz Stephanos Şapeli yapılmıştır. Kutsal Haç adına yaptırılan kilise 1131'de manastıra cevrilmiştir. Kilisenin dış cephesindeki taş kabartmalarda İncil ve Tevrat'tan alınan dini konuların yanı sıra, dünyevi konular, saray hayatı, av sahneleri, insan ve hayvan figürleri tasvir edilmiştir. Bu tasvirler, kiliseyi deiğer benzerlerinden ayırması açısından önemlidir. Kilisenin iç duvarlarında ise konularını Kitab-ı Mukaddesten alan çeşitli tasvirlerin işlendiği duvar resimleri bulunmaktadır.
DOĞU CEPHESİ
1. İncil yazarı Yuhanna (Ioannes Prodromos)
2. Abbasi Halifesi Muktedir olduğu tahmin edilen figür.
3. Hz. Adem portresi
4. Vaftizci Yahya.
5. Aziz Gregor (Ermenilerin yol göstericisi)
6. Havari Thaddeus.
7. Havari Bartholomeus.
8. İlyas Peygamber, Aziz Thomas ve Tserafatlı dul kadın.
BATI CEPHESİ
1. İncil yazarı Aziz Matheus Matta.
2. Kiliseyi cevreleyen kuşakların içlerinde çeşitli dünyevi sahneler işlenmiş. Av sahneleri, çeşitli hayvanlar, güreşçiler ve sarayla ilgili birçok sahneye yer verilmiştir.
3. Serapimler (melekler)
4. Vaspurakan Kralı I. Gagik'in kilisenin maketini Hz. İsa'ya sunma sahnesi,
5. Hz. İsa
6. Ana giriş olan bu cephede sonradan ilave edilen jamaton yapısı çoğu figürü örtmüştür.
KUZEY CEPHESİ
1. İncil yazarı Aziz Markos.
2. Samson'un Filistin'liyi ölürme sahnesi.
3. Adem ile Havva'nın yasak meyveyi yemesi sahnesi.
4. Havva'nın yılan tarafından kandırılması.
5. Üç atlı Aziz.
6. Ateşe atılan üç İbrani genci.
7. Aslan indinde Peygamber Daniel.
GÜNEY CEPHESİ
1. İncil yazarı Lukas
2. Kuşak, kiliseyi cevreleyen kuşakların içlerinde çeşitli dünyevi sahneler işlenmiştir. Av sahneleri, çeşitli hayvan ve sarayla ilgili birçok sahneye yer verilmiştir.
3. Madalyon, içinde Aziz Martin Stephanos, Sophanias ve Osoria.
4. Hz. Yunus'un denize atılıp balık tarafından yutulması.
5. Yunus Peygamber' i kıyıya bırakan balık (solda) ve Yunus Peygamberin kurtuluşu (sağda)
6. Yunus Peygamber'in (solda) ve Ninive Kralı bağdaş kurmuş vaziyette
7. İbrahim Peygamber'in İshak'ı kurban etme sahnesi ve gökten inen koç.
8. Musa Peygamber ve on emir.
9. Hz. İsa (solda) Meryem ve kucağındaki çocuk İsa (sağda)
10. Vaspurakan Prensi Hamazasp ile kardeşi Sahak.
11. Davut ve Goliath'ın mücadele sahnesi
