DİKİLİ TAŞ - OBELIKS veya GAIUS CASSIUS PHILIS MEZAR ANITI // İZNİK, BURSA
Bursa ilinin , İznik ilçesinin Elbeyli mahallesine gelindiğinde Dikilitaş mahallenin dışında kalır , köy içi tarla yolundan ulaşım sağlanır.
Halk arasında '' Beştaş '' , '' Dikilitaş '' veya '' Nişantaşı '' olarak bilinen bu anıt . İznik'in yaklaşık 5,5 km. kuzeybatısında yer almaktadır. Günümüzde ağaçlık tarım alanları içerisinde yükselen mezar anıtı , yapılan bilimsel çalışmalar doğrultusunda Roma İmparatorluk döneminde Nikaia'dan ( İznik ) Nikomedia'ya ( İzmit ) giden yol üzerinde yer almaktadır.
Anadolu'daki ünik dikme anıt mezar yapılarından olan Obelisk 12 metre yüksekliğindedir. 3 basamaklı podyum üzerine , 2 metre genişliğinde 3 metre yüksekliğinde kaideye sahiptir. Kaide üzerinde , üçgen piramidal blokların oturduğu 46 cm yüksekliğinde palmet bezemeli akroterlerin olduğu korniş bloğu bulunmaktadır. Korniş bloğu üzerinde yüzeyleri yukarıya doğru yükselen , birbirine metal kamalarla sabitlenmiş 5 adet üçgen piramidal mermer blok yer almaktadır. En üstteki beşinci bloğun üzerinde metal kamanın oturacağı boşluklardan yola çıkarak altıncı bir bloğun veya bir kartal heykeli veya mitlerin zafer tanrıçası Nike'nin heykeli veya farklı bir malzemenin olabileceği düşünülmektedir.
Obelisk'in geniş olan birinci taşının batı cephesinde yer alan kitabede Yunanca olarak büyük harflerle
'' Γ ΚΑΣΣΙΟΣ ΦΙΛΙΣΚΟΣ Γ ΚAΣΣΙΟΥ ΑΣΚΛΗΠΙΟΔΟΤΟΥ ΥΙΟΣ ΖΗΣΑΣ ΕΤH ΠΓ (= Γ. Κάσσιος Φιλίσκος, Γ. Κασσίου Ἀσκληπιοδότου υἱός, ζήσας ἔτη πγʹ) ''
yazmaktadır. Bu mezar anıtındaki Yunanca kitabenin Türkçe çevirisi ise şöyledir : Gaius Cassius Akslepiodotos’un oğlu, 83 yıl yaşayan Gaius Cassius Philis (burada yatıyor). Kitabe; baba, oğul ve ölüm ilişkisi üzerine bilgi vermektedir. Cassius ailesi, Nikaia kentinde yer alan önemli bir ailedir. Bu ailenin, Nikaia kent surlarının bir kısmı ile kent kapılarının yapımına destek verdiği, kentte bulunan farklı birçok yazıttan bilinmektedir.
MS IV. yüzyılda Nikaia şehri , Hristiyanlık dünyası için önemli yer olduğu ve hac yolu güzerğahı üzerinde bulunduğu için , yoğunlukla kaidenin batı cephesinde gözlemlenen irili ufaklı kazınmış farklı haç motiflerinin dönem içerisinde buradan geçen hacılar tarafından yapıldığı düşünülmektedir.
Gaius Cassius Asclepiodotus Nikaia'da soylu bir kişi ve servet sahibiydi. Nero tarafından ms. 66 yılında servetine el konularak sürgüne gönderilir. Galba tarafından affedilir memleketine geri döner. Vespasiasnus ve Titus döneminde kent kapılarını yaptırır aynı dönemde İmparatorun kültür başrahipliğini yapar
