Erzurum'un 38 km doğusunda yer alan Pasinler (Hasankale) ilçesinin kuzeydoğusunda, Hasan Dağı'nın güneyinde , bir tepe üzerinde , Bir tarafı dağa dayalı , ovaya hâkim konumumda yer almaktadır. Pasinler (Hasankale) ilçesi , tarihi İpek Yolu bulunur. Bölgede Şifalı kaplıcaları , maden suları bulunmaktadır.
Pasinler (Hasankale) Kalesi , 1339 yılında İlhanlı Emiri Hacı Toğay'ın oğlu Hasan Bey tarafından yaptırılan kale , iç ve dış olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Kalenin güney yönünde sarp kayalık ve yüksek olduğundan dolayı , kale duvarları yüksek yapılmıştır. İç kale yaklaşık uzunluğu 125 metre , ortası 20 metre genişliğindedir , kuzeye doğru daralan üçgen yapıya sahiptir. İç kalenin batıya bakan ana girişinin önündeki uzun dikdörtgen alan, kademeli surlarla takviye edilmiştir. Buradaki Demir Kapı ve Erzurum Kapısı ile doğuda Gizli (Oğrun) Kapı, Kalenin yer aldığı Hasan Dağı'nın ovaya uzanan en dik burnunu teşkil etmektedir. İç kaleden gizli bir yol, güneydeki Hasankale çayına kadar uzanıyor, kuşatmalar sırasında buradan gizlice su temin ediliyordu. Kale yapımında Kesme taş ve moloz taş kullanılmıştır.
Kanuni Sultan Süleyman, 16. yy'da onarttığı kaleye bir cami ekletmiştir. 4. Murat döneminde , Revan Seferi sırasında (1634) kaleye bir köşk yaptırmıştır. Ancak köşk ve cami günümüze ulaşamamıştır.
Resimler ; Ömer PALABIYIK
Yazı kaynağı ; TC. PASİNLER KAYMAKAMLIĞI
