Dilediğin gibi yaşa ; sonunda muhakkak öleceksin

İmâm Gazâlî (rahimehullâh) der ki : 
Muhakkak Hak Teâlâ , insanı cesed ve ruhtan yarattı. Dünyada iken âhirete hazırlanması için cesedi ruha ev kıldı. Her ruha da cesedde kalacağı bir müddet tayin etti. Bu müddetin sonu o ruhun ceseddeki eceli olup asla artmaz ve azalmaz. Ecel gelince ruh cesetten ayrılır. 
Hadîs-i şerîfte buyurulmuştur ki : “ Dilediğin gibi yaşa ; sonunda muhakkak öleceksin. Dilediğini sev ; sonunda muhakkak ondan ayrılacaksın. Dilediğin gibi amel işle ; muhakkak onun karşılığını göreceksin. ”
Bir adam nefsini muhâsebeye çeker. Ömrünü hesap ettiğinde altmış sene yaşadığını görür. Günlerini hesaplar ; yirmi bir bin dokuz yüz gün yaşadığını görür. “ Vah yazık ” diye feryâd eder ve ; “ Her gün bir günah işlemiş olsam bunca günahla Allâhü Teâlâ’nın huzurunda hâlim nice olur? ” der ve bayılır. Kendine gelince “ Ya her gün on bin günah işleyenin hâli ne olur? ” der ve yine bayılır. Onu hareket ettirdiklerinde vefat ettiğini görürler. 
Dünyanın misali, yolcunun katettiği mesafe gibidir. Bu yolun başı beşik , sonu mezardır. Bu ikisi arasında belli menziller vardır. Muhakkak her sene , seferin bir menzilidir. Her ay fersahıdır. Her gün milidir. Her nefes bir adımıdır. Ömür yolculuğu hep akıp gitmektedir ; bu yolculukta kiminin bir fersahı , kiminin de ondan daha az ya da fazla yolu kalmıştır. İnsan ise bundan gaflet içindedir. 
İblis (lanet üzerine olsun) her gün insanlara dünyayı arz eder ve :
“ Kendisine fayda yerine zarar verecek, sevindirmeyip üzecek, eziyet verecek şu şeyi kim satın alır? ” der. Dünya ehli ve sevdalıları “ Biz alırız ” derler. Onlara: “ Bunun bedeli altın ve gümüş değildir, ancak cennetteki nasibinizdir. Zîra ben bunu dört şeyle satın aldım : Allâh’ın lâneti , gazabı , sahatı (hışmı) ve azâbı. Cenneti de karşılığında verdim. ” Dünya kulları “ Biz buna râzı oluruz ” derler. İblis “ Bu yaptığınız ne kötü ticarettir ” der. 
Lokman Hakîm Hazretleri : “ Âhireti dünya karşılığında satan kimse, ikisinden de mahrum kalıp pişman olur. ” demiştir. 
قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: ...فَاعْمَلْ عَمَلَ امْرِئٍ يَظُنُّ أَنَّهُ لَنْ يَمُوتَ أَبَدًا، وَاحْذَرْ حَذَرًا يَخْشَى أَنْ يَمُوتَ غَدًا‏. (هب)‏ 
Resûlullah Efendimiz sallallâhü aleyhi ve sellem buyurdular :
“ Hiç ölmeyeceğini zanneden kimse gibi (dünya için) çalış. Yarın öleceğinden korkan kimse gibi de (dünyadan) sakın (âhiretin için çalış). ” (Beyhakî, Şuabü’l-Îmân)