Ramazanoğulları Beyliği (1352-1608)

Ramazanoğulları 13. yy'da Moğol saldırılarıyla baş edemediğinden Anadolu ve Suriye dolayları göç etmişler, Memlûk Sultânı Baybars sayesinde Misis ve Adana yöresine yerleşmişler ve Memlûk Devletinin yardımcı askerî kuvveti olmuşlar, Memlûk Devletinin Haçlılar ve Moğollar ile yaptığı savaşlarda zaferler kazanmışlar ve Kilikya’da bulunan Ermeni Krallığına yaptıkları akınlar ve baskınlarla, Ermeni Krallığına ağır darbeler indirmişlerdir. 
Ramazanoğullarının başında Ramazan Bey'in ölümünden sonra, oğlu İbrâhim Bey beyliğin başına geçince, Çukurova’da Memlûk hâkimiyetini kırıp, beyliğinin istiklâlini îlân etmek için Karamanoğlu Alâaddîn Beyle anlaşarak, 
Ramazan Beyin ölümünden sonra yerine geçen oğlu İbrâhim Bey, Çukurova’da Memlûk hâkimiyetini kırmak ve istiklâlini îlân etmek üzere Karamanoğlu Alâaddîn Beyle İttifak ederek,  Memlûk devletine başkaldırır ve Belen Boğazında meydana gelen çarpışmada İbrâhim Bey idâresindeki Ramazanoğullarının ordusu, Memlûkleri yenilgiye uğratır. Memlûk ordusu kumandanı Temür Bayın esir alındığı muhârebede Memlûklerden az kişi kurtulur. Bunun üzerine Memlûklerin Haleb Vâlisi Yılboğa, Ramazanoğullarının üzerine yürür ve Misis Kalesini ele geçirince, İbrâhim Bey, Sis’e çekilir, Ancak Sis vâlisi, İbrâhim Beyi yakalayıp Memlûklere teslim eder. Vali Yılboğa, İbrâhim Bey'i,  İbrâhim Bey'in kardeşi Kara Mehmed’i, İbrâhim Bey'in annesi ve diğer esirleri öldürttür. Emirlerinin öldürülmesinden büyük üzüntü duyan halk, Misis’e dönmek için yola çıkan Yılboğa’ya, Saruca-Şam Geçidinde baskın yaparlar. 
Bu olaydan sonra Ramazanoğulları Beyliğin başına Ahmed Bey geçer, 1416 yılında ölmesi üzerine yerine oğlu İbrâhim Bey onun ölmesi üzerine İkinci İbrâhim Bey geçer. İkinci İbrâhim Bey, Karamanoğlu Mehmed Beyin dâmâdıdır. 1415-1417 yıllarında Tarsus ve Adana bölgesinde hâkimiyet etmişse de Memlûklerle arasının açılması sebebiyle Tarsus’u kardeşi Hamza Beye bırakmak zorunda kalmıştır, ancak Hamza Bey, Memlûk devletinin yardımıyla Adana’yı ele geçirip, İbrâhim Bey, 1427 yılında Kahire’de öldürüldü. Ancak Hamza Bey, Memlûk Devleti ile dostluğu ne kadar sürdüğü ve nerede öldüğü hakkında bilği bulunmamaktadır, Memlûklerce öldürtüldüğü tahmin olunmaktadır.
1427 tarhinde  beyliğin başına Mehmed Bey getirilir, fakat bu târihte bölgede tam bir Memlûk hâkimiyeti kurulmuş, Sis, Adana ve Tarsus'da Memlûk vâlilerince idâre edilmeye başlandı.
İlerliyen dönemlerde, Ramazanoğulları beyliğinin başında, sırasıyla Eylûk Bey, Dündar Bey ve Ömer Bey, Dâvûd Beyin oğlu Gıyâseddîn Halil Bey sembolik olarak geçerler. Gıyâseddîn Halil Bey, Osmanlıların çukurova bölgesinde hâkimiyetlerini kabul ettikten sonra, Memlûklüler tarafından 1480 yılında Halep’te öldürülür. 
Ramazanoğulları Beyliğinin, Osmanlılarla olan bu dostluğundan dolayı, Memlûk Devletiyle bağlantılarını iyice zayıflattı. 
Halil Beyin ölümünden sonra, yerine kardeşi Mahmûd Bey geçti. Mahmûd Bey de, Osmanlı Devletine yakınlaşma syasetini devam ettirir. Bu durumdan rahatsız olan Memlûkler, Mahmûd Beyi beylikten azlederek, yerine kardeşinin oğlu Selim Beyi getirirler. Mahmûd Bey'- de bir fırsatını bulup İstanbul’a gelip, Yavuz Sultan Selim Hana durumu arz eder. Mahmûd Bey, sultandan başka kimseye tâbi olmamak şartıyla, 1516 yılında Osmanlı ordusu, Mısır Seferine çıktığı zaman, Mahmûd Bey de pâdişâhın yanında bulunuyordu. Osmanlı ordusu Haleb’e geldiği zaman, Mahmud Beye bağlı Ramazanoğulları kuvvetleri Osmanlı sultânının ordusuna katılırlar. 
Ramazanoğulları Beyleri
Ramazan Bey (1352-1378), İbrâhim Bey (1378-1383),  Şihâbeddîn Ahmed Bey (1383-1416), İkinci İbrâhim Bey (1416-1418), İzzeddîn Hamza Bey (1418-1426), Mehmed Bey 1426-1435), Eylûk Bey (1435-1439), Dündar Bey (1439-1470), Ömer Bey (1470-1485), Gıyâseddîn Halil Bey (1485-1510), Mahmûd Bey (I. 1510-1514- II. 1516-1517), Selim Bey (1514-1516), Kubad Paşa 1517-1520), Pîrî Mehmed Paşa (1520-1568), Derviş Bey (1568-1569), Üçüncü İbrahim Bey (1569-1589), İkinci Mehmed Bey (1589-1594), Pir Mansur Bey (1594-1608)
Ramazanoğulların Beyliği’nde Halîl ve oğlu Pîrî Beyler dönemlerinde Adana’da câmi, medrese, han ve hamam olmak üzere birçok mimârî eserler yaptırılmıştır. Bu eserlerden Akça Mescit, bir külliye halinde yapılmış olan Ulu Câmii ve Yağ Câmii (Eski Câmii) bulunmaktadır. 
Günümüzde beyliği yönetenlerin uzak torunlarının çoğu Sivas, Tarsus, Mersin, Adana, Misis, Yumurtalık, Trabzon (Vakfıkebir), Sakarya (Akyazı) civarında yaşamaktadırlar.
KAYNAKÇA 
Yılmaz Kurt, “Ramazanoğulları Beyliği”, Türkler (nşr. Hasan Celal Güzel v.dğr.), Ankara 2002, VI, 816-823; 
Faruk Sümer, “Çukur-Ova Tarihine Dâir Araştırmalar (Fetihten XVI. Yüzyılın İkinci Yarısına Kadar)”, TAD, I/2 (1963), s. 1-112;
 a.mlf., “Ramazan Oğullarına Dair Bazı Yeni Bilgiler”, TDA, sy. 33 (1984), s. 1-10; a.mlf